Principes
Van alle vormen van manuele geneeskunde staat de osteopathie het dichtst bij de grondgedachte ‘alles wat leeft, stroomt’. A.T. Still, grondlegger van de osteopathie, hechtte een groot belang aan de onderlinge afhankelijkheid en samenhang van de verschillende lichaamssystemen. De bewegelijkheid van elke lichaamsstructuur wordt onderzocht; een verminderde beweeglijkheid betekent verminderde functie, waardoor een omgeving ontstaat waar ziekte kan ontwikkelen. Still zijn beroemde uitspraak “daar waar de mobiliteit optimaal en harmonieus is, krijgt ziekte geen kans” illustreert deze grondgedachte.
De osteopathie is gebaseerd op een viertal basisprincipes:
1. De wet van de arterie – The artery rules supreme
A. T. Still benoemde het belang van de circulatie als ‘de wet van de arterie’ (slagader), maar doelde hiermee eigenlijk op alle banen in het lichaam, verantwoordelijk voor het transport van vloeistoffen en prikkels.
Alle lichaamscellen zijn voor het uitvoeren van hun functie afhankelijk van een constante aan- en afvoer van voedingsstoffen en afvalstoffen. De bloedsomloop verzorgt alle lichaamsweefsels door het continu aanvoeren van zuurstof, voedingsstoffen, hormonen en enzymen, en zorgt voor de afvoer van koolstofdioxide en afvalstoffen. Hormonen worden via het bloed naar zeer specifieke doelstructuren in het lichaam getransporteerd, waar ze hun unieke werking uitoefenen in de regulatie van lichaamsprocessen.
Door het lymfevatenstelsel worden grotere moleculen terug naar de bloedsomloop gebracht, en wordt de immuniteit geregeld.
Het zenuwstelsel zorgt met steeds fijner vertakkende zenuwbanen voor de aansturing en informatieoverdracht van tal van lichaamsfuncties. En ook de hersen- en ruggenmergvliezen, waarbinnen de hersenvloeistof circuleert, zorgen voor een zich constant vernieuwend, gebalanceerd milieu waarin de hersenen en het ruggenmerg kunnen functioneren.
Alle lichaamsweefsels kunnen zo als het ware gezien worden als een kabbelende, dan weer bruisende rivier, waarin het water helder blijft door de constante beweging. Zo lang er een goede circulatie aanwezig is, kan er geen ziekte ontstaan omdat het lichaam zichzelf optimaal kan reguleren. Indien de beweging stilvalt, bijvoorbeeld door het ontstaan van littekenweefsel, overspannen spieren, een gewrichtsblokkade, of een passieve levensstijl, vermindert deze doorstroming naar bepaalde weefsels. En zoals stilstaand water vertroebeld, zorgt een stagnatie van de circulatie in het lichaam voor het accumuleren van afvalstoffen, en een verminderde prikkeloverdracht, waardoor de gevoeligheid van het weefsel voor het ontstaan van ziekte toeneemt.
Een osteopaat richt zich met zijn behandeling daarom op het herstellen van deze (micro-)circulatie, zodat de lichaamsweefsels weer in staat zijn zichzelf te herstellen, via de aan- en afvoer van de bloedsomloop en een adequate prikkeloverdracht over de zenuwbanen.
2. De structuur bepaalt de functie en de functie vormt de structuur
De manier waarop iets is opgebouwd, bepaalt welke functie ermee uitgeoefend wordt. Een bal rolt vanwege zijn ronde vorm. Ook het tegenovergestelde geldt: de structuur vormt zich naar gelang de manier waarop ze wordt gebruikt; plaatsen we een vierkant wiel aan een kar, dan zal dit wiel na verloop van tijd een ronde vorm aannemen door het voortdurend rollen.
Dit principe geldt even goed in het lichaam.
Botten vormen vanwege hun stevigheid de steunpilaren van het lichaam, spieren kunnen contraheren en zo het lichaam in beweging brengen, vanwege hun contractiele opbouw, elk orgaan vervult een specifieke functie in het metabolisme vanwege zijn unieke bouw.
Zo zal een bot- en spierstelsel dat vaak belast wordt, een grotere botopbouw en spieraanmaak vertonen, terwijl het botweefsel en de spiermassa afneemt bij bedlegerigheid. De hartcapaciteit vergroot bij sporters, als reactie op regelmatige inspanning. De structuur vormt zich naar de functie die het lichaamsdeel vervult.
Een osteopaat richt zich in zijn onderzoek en behandeling op het vinden en herstellen van functieverliezen in het lichaam; is er een gewricht dat niet optimaal beweegt, een spier met een afwijkende tonus (spanning), een ligament met een veranderde elasticiteit? Is er een orgaan waarvan de normale elasticiteit en bewegelijkheid verandert is? Het gevonden bewegingsverlies wordt via manuele technieken gecorrigeerd, opdat de structuur de mogelijkheid herwint zijn fysiologische functie uit te oefenen.
3. Het lichaam is een ondeelbaar geheel
Via de fascia (het bindweefsel), spierketens, de bloed- en de lymfecirculatie, hormonale en nerveuze mechanismen is elk deel van het lichaam in een constante wisselwerking met alle andere lichaamsdelen en –functies, en zo met het volledig lichaam.
Elke disfunctie, hoe klein ook, zal dus ook zijn invloed hebben op tal van andere lichaamsprocessen. Vaak is het lichaam in staat via verschillende mechanismen een dergelijke disfunctie te compenseren, waardoor we ons vaak niet bewust zijn van bijvoorbeeld een de invloed van littekenweefsel of een geblokkeerde wervel, maar eens dit compensatiemechanisme een kantelpunt bereikt, ontstaan er symptomen. Dit is vaak op een andere plaats dan waar de oorzaak te vinden is.
Hoe ons lichaam functioneert staat verder in rechtstreeks verband met hoe onze gedachten en emoties op ons inwerken, en hoe we ons in onze omgeving voelen. Ook onze voeding is niet los te zien van het (dis)functioneren van ons lichaam.
Bij het behandelen van een bepaalde klacht zal daarom steeds het volledig lichaam in beschouwing genomen worden, zodat de verschillende factoren die de klacht in de hand werken, aangepakt kunnen worden.
4. Het lichaam heeft een zelfhelend vermogen – All the remedies necessary to health exist in the human body
Het lichaam is in een constant dynamisch streven naar een staat van dynamisch evenwicht en gezondheid, in wisselwerking met en in aanpassing aan de omgeving en omstandigheden.
Het lichaam heeft een zelfhelend/-regulerend vermogen dat deze staat van evenwicht tracht te bewaren. Bloedstolling, bacteriedoding, littekenvorming, koorts, enz. zijn voorbeelden van deze zelfregulatiekrachten, die hoofdzakelijk via neurologische, hormonale en lymfatische/circulatoire wegen verlopen.
Dit gebeurt in een poging het delicate evenwicht tussen de mate van belastbaarheid en belasting te bewaren. Wordt de belastbaarheid van het lichaam lager, bijvoorbeeld door onaangepaste voeding, of de belasting groter, bijvoorbeeld door overmatige stress of te weinig rust, dan is er sprake van overbelasting. Overbelasting is een staat waarin het lichaam niet meer adequaat in staat is alle lichaamsfuncties harmonisch te reguleren, en er dus een vatbaarheid voor ziekte ontstaat. Het zelfgenezend vermogen krijgt niet de kans de disbalans te herstellen.
Een osteopathische behandeling heeft als doel het lichaam te ondersteunen door het zelfgenezend vermogen en de vitaliteit aan te spreken.